In het Centraal Museum in Utrecht is sinds 18 april de bijzondere tentoonstelling "Ik ben gewoon hier te zien". Deze expositie, samengesteld door het Kreukelcollectief in samenwerking met het museum, werpt een fris en indringend licht op het thema handicap. De tentoonstelling laat zien dat een beperking niet enkel een obstakel is, maar ook een bron van creativiteit, activisme en identiteit. De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door de Visio Foundation, die zich inzet voor mensen met een visuele beperking.
Met "Ik ben gewoon hier" neemt het Centraal Museum voor het eerst haar eigen collectie onder de loep vanuit het perspectief van handicap. De tentoonstelling toont oude, moderne en hedendaagse kunst, aangevuld met historisch materiaal en speciaal voor deze gelegenheid gemaakte werken. Hiermee biedt het museum een nieuwe blik op wat ‘normaal’ betekent en laat het zien hoe stereotype beeldvorming rondom mensen met een beperking doorbroken kan worden.
Toegankelijkheid voor bezoekers met een visuele beperking
Bijzonder aan deze tentoonstelling is de aandacht voor bezoekers met een visuele beperking. Er is een uitgebreide audiotour ontwikkeld waarin alle zaalteksten worden voorgelezen. Bovendien worden veel kunstwerken in de audiotour omschreven, zodat ook bezoekers die niet of slecht kunnen zien zich een beeld kunnen vormen. Iedere zaal bevat daarnaast voelobjecten, en sommige ruimtes prikkelen andere zintuigen via geur, tast of geluid – zoals in de zaal "De Lusthof", waar bezoekers een muur kunnen aanraken en multisensorische sculpturen kunnen beleven.
De tentoonstelling bevat ook kunstwerken die expliciet stilstaan bij visuele beperkingen. Zo is het portret van Petronella Moens – een blinde dichter, schrijver en activist uit de 18e eeuw – te zien. Moens gebruikte haar werk om op te komen voor sociale rechtvaardigheid. Daarnaast zijn De Blinden van Bart van der Leck en een uitgave van de Blindenverzetskrant onderdeel van de expositie. Dit historisch materiaal benadrukt de lange geschiedenis van mensen met een visuele beperking die zich uitspreken en zichtbaar maken.
Van stereotype naar zelfexpressie
Het Kreukelcollectief, een groep gehandicapte makers, onderzoekers en activisten, heeft samen met het museum vijf thematische ruimtes gecreëerd. Iedere ruimte belicht een ander facet van leven met een handicap. Zo laat "Het Instituut" de geschiedenis van discriminatie zien, met beelden van vroegere medische instellingen en zogenoemde ‘freakshows’. In "De Staarkamer" worden stereotype voorstellingen onderzocht en ondergraven door kunstwerken van onder anderen Marlene Dumas, Joop Moesman en Erwin Olaf.
In "De Warrior Room" staat activisme centraal. Hier zijn onder meer protestwerken te zien van kunstenaar Jos Houweling en jonge talenten zoals Noli Kat en Izzy Wu Ramos. Het verhaal van Petronella Moens krijgt ook hier een plek, als inspirerend voorbeeld van vroeg activisme door een vrouw met een visuele beperking.
Zintuiglijke beleving en lichaam als krachtbron
In "De Lusthof" komen sensualiteit en lichamelijkheid aan bod. Kunstenaar Menko Dijksterhuis verbindt medische hulpmiddelen met elementen van bondage, waarmee hij het queer gehandicapte lichaam centraal stelt. In deze zaal mogen bezoekers sculpturen aanraken en worden ze uitgenodigd om lichamelijkheid opnieuw te ervaren.
Tot slot toont "De Spiegelzaal" hoe handicap een bron van expressie en kracht kan zijn. Zo danst kunstenaar Sue Austin onder water in haar rolstoel in het werk "Creating the Spectacle!", en laat Mette Sterre zien hoe technologie het lichaam kan transformeren tot iets poëtisch en grensverleggend.
Een nieuwe blik op erfgoed
De tentoonstelling maakt onderdeel uit van De Verdieping, een tentoonstellingsreeks in het Collectiegebouw van het museum. Daarnaast is in de museumtuin de inclusieve kunstruimte No Limits! Art Castle te bezoeken, waar werk van outsider-kunstenaars en andere makers te zien en te koop is.
Met "Ik ben gewoon hier" wordt het erfgoed van mensen met een handicap zichtbaar en voelbaar gemaakt. Dankzij de steun van onder andere de Visio Foundation en de inzet van het Kreukelcollectief is deze tentoonstelling niet alleen inhoudelijk vernieuwend, maar ook toegankelijk voor een breed publiek – inclusief mensen met een visuele beperking.
De tentoonstelling loopt tot en met 24 augustus 2025.