Voor mensen met een visuele beperking blijft stemmen vaak een uitdaging. Nog altijd gaat een deel van de slechtziende of blinde kiezers niet stemmen vanwege de (on)toegankelijkheid van het huidige stemproces. En slechtziende en blinde kiezers die wel gaan stemmen, moeten dikwijls verschillende obstakels trotseren. Gelukkig wordt echter ook voortgang geboekt op dit vlak.
Onderzoek naar “stemervaring”
Vanuit "Kennis Over Zien" hebben wij onderzoek gedaan naar de gehele “stemervaring” van slechtziende en blinde kiezers. Dat ging van het ontvangen van de eerste informatie vanuit de gemeenten en politieke partijen tot en met het uitbrengen van de stem in het stemlokaal. Daaruit kwamen aanbevelingen voor gemeenten, stembureaus en kiezers. Ons doel: bijdragen aan een inclusieve samenleving waar iedereen moeiteloos kan deelnemen aan verkiezingen. In Kennis Over Zien werken Bartiméus, Koninklijke Visio, de MaculaVereniging, de Oogvereniging en de Robert Coppes Stichting samen.
Tip: ga naar inclusief stembureau
Bij deze verkiezingen zijn meer dan 100 gemeenten met een toegankelijk stemlocatie. Niet alle kiezers met een visuele beperking weten van het bestaan van “inclusieve stembureaus”. In tegenstelling tot reguliere stembureaus bieden zij faciliteiten en/of hulpmiddelen voor mensen met een beperking. Dat gaat verder dan een leesloep, want die is verplicht voor elk stembureau. Denk aan een kandidatenlijst in grootletterformaat, een Soundbox die de kandidatenlijst voorleest en een stemmal. Dat is een mal die je over het papieren stembiljet heenlegt zodat je makkelijker de juiste kandidaat kiest.
Tips voor gemeenten & stembureaus
Ons onderzoek naar de gehele “stemervaring” van slechtziende en blinde kiezers leverde ook een aantal belangrijke aanbevelingen voor gemeenten en stembureaumedewerkers om de toegankelijkheid van stembureaus te verbeteren. Het gaat hierbij om het aanbieden van kandidatenlijsten in diverse formaten, het optimaliseren van de fysieke toegankelijkheid van stembureau en het verbeteren van de sociale toegankelijkheid door stembureaumedewerkers. Ook het promoten van inclusieve stembureaus met hulpmiddelen is van essentieel belang. Op kennisoverzien.nl vindt u een compleet overzichtsartikel met aanbevelingen om de fysieke en sociale toegankelijkheid van stembureaus te verbeteren. Wij lichten er hier twee aanbevelingen uit:
1: verbeteren fysieke toegankelijkheid stembureau
Als grootste knelpunt in de fysieke toegankelijkheid van stembureaus noemen kiezers met een visuele beperking de bewegwijzering, naast aspecten als een oncomfortabel lichtniveau (veelal te weinig licht) of obstakels op de route. Ook is het lastig om de stem in te leveren; vaak is onduidelijk voor slechtziende en kiezers waar zij exact naartoe moeten, en is ook de gleuf in de stembus onvoldoende zichtbaar. Alle aanbevelingen aan gemeenten en hun stembureaus zijn door Kennis Over Zien samengevat in een praktische checklist voor gemeenten voor een visueel toegankelijk stembureau.
2: verbeteren sociale toegankelijkheid stembureau
Een ander knelpunt dat veel slechtziende en blinde kiezers ervaren is de “sociale toegankelijkheid” van het stembureau, oftewel: de ontvangst door medewerkers van het stembureau. Deze is vaak niet optimaal of zelfs onprettig door gebrek aan kennis rondom een visuele beperking. Slechtziende of blinde kiezers worden soms bijvoorbeeld (te snel) aan hun lot overgelaten of juist betutteld. Of stembureaumedewerkers kennen de regels niet exact, en weten bijvoorbeeld niet dat er altijd iemand met een slechtziende of blinde kiezer mee mag in het stemhokje om te helpen bij het uitbrengen van de juiste stem. Tegelijkertijd wordt de hulpvaardigheid van stembureaumedewerkers ook vaak juist als zeer positief genoemd, het gaat dus om de juiste benadering.
Interview Visio Zicht op Toegankelijkheid bij Omroep Vlaardingen
Maureen Walen, adviseur bij Visio Zicht op Toegankelijkheid, was te gast bij Omroep Vlaardingen om te praten over de toegankelijkheid van stembureaus, stempassen en campagnewebsites. Beluister het gesprek hieronder terug.
Instructie en tips
Kennis Over Zien heeft een beknopte instructie voor stembureaumedewerkers samengesteld en opgenomen in de folder “Toegankelijk Stemmen voor iedereen”. Daarnaast geeft Visio, en de organisatie van Kennis Over Zien, trainingen aan stembureaumedewerkers.
NU.nl-item over toegankelijk stemmen
Hoe stem je nou eigenlijk als je slechtziend of blind bent? NU.nl ging langs bij een stembureautraining van Koninklijke Visio bij de gemeente Den Haag. Bekijk de video hieronder.