Botswana - Thuto le Pono Boswa

Onderwijs en zorg zijn je goed recht; ook als je slecht ziet of blind bent. Dat is de vrije vertaling van de naam van het programma in Botswana. Heel veel landen in de wereld erkennen dat recht. Gelukkig. Ook Botswana doet dat en heeft dat recht in haar grondwet verankerd. Vandaar ook dat voor deze naam is gekozen.

De vraag waar het land mee worstelt is: hoe organiseer je dat inclusief onderwijs? In een land dat in oppervlakte te vergelijken is met Frankrijk, maar waar slechts 2,5 miljoen mensen wonen. Een land waar de helft van de kinderen met een beperking (ook) een visuele beperking heeft. Een land bovendien dat veel traditionele genezers kent, met name in de dunbevolkte gebieden.
 

Stroeve start

De wens voor inclusief onderwijs was er. De mensen om dat te realiseren waren er. De contacten tussen de overheid en het veld waren er. Het ontbrak alleen aan een structuur. Als Visio hebben we daarom eerst gezorgd dat er een stichting is die de kar daarin kan trekken. Die organisatie is in 2017 opgericht: Thuto le Pono Boswa Foundation.

Na verschillende bijeenkomsten met stakeholders zijn daarna de eerste trainingen gegeven; aan een groep met daarin zowel oogverpleegkundigen als leerkrachten. Zij werden onderwezen in low vision screening & assessment. Na die training besefte iedereen: we zitten nog niet op de goede weg. De impact voor kinderen is te klein, zowel op de korte als lange termijn. Het moet anders.
 

Nieuwe impuls

Mede op basis van de ervaringen zijn vanaf 2018 onder meer de volgende acties ondernomen:

• De foundation is volledig op eigen benen komen te staan, met een eigen bestuur en directe afspraken met de verschillende ministeries. Zij is eigenaar geworden van de ambitie voor inclusief onderwijs.
• Er is flink geïnvesteerd in trainingen, waarbij een opsplitsing naar doelgroepen plaats is gaan vinden:
  • alle oogverpleegkundigen in het land (ca 60) zijn samen dezelfde training gaan volgen;
  • low vision screening & assessment is opgenomen in de basisopleiding tot oogverpleegkundige;
  • maatschappelijk werkers en mensen in de buurtzorg worden getraind om visuele beperkingen te herkennen;
  • leerkrachten worden getraind om visuele beperkingen te herkennen en om met kinderen met een visuele beperking in de klas om te gaan.
• Er worden volop bewustwordingsacties uitgezet op scholen. Het vermoeden bestaat namelijk dat er schaamte bestaat voor slechtziendheid, zowel bij ouders als kinderen. Voorlichting kan dat gevoel wegnemen en zorgen dat kinderen boven de radar komen.
  Ook reguliere verpleegkundigen krijgen heel gericht informatie over slechtziendheid. Zij zijn het immers die de kinderen vaccineren. Als zij weten waar ze op moeten letten, kunnen ze kinderen doorverwijzen naar een oogverpleegkundige. 

Wat is de grootste uitdaging in Botswana?

Botswana is een uitgestrekt land, met relatief weinig inwoners per vierkante kilometer. Specialistische zorg concentreert zich in de dichter bevolkte gebieden. De grootste uitdaging ligt in het opwaarderen van die zorg. Die kwaliteitsslag in de zorg moet daarna zijn weerslag vinden in de samenleving.

Grootste verdienste de afgelopen jaren in Botswana is dat er een positieve mindset heerst, zowel bij de overheid als in de zorg en het onderwijs. Dat heeft alles met de naam van het programma te maken: Thuto le Pono Boswa. Onderwijs en zorg zijn je goed recht; ook als je slecht ziet of blind bent. Van dat recht is iedereen doordrongen …