Het lijkt of je tegenwoordig geen krant of tijdschrift meer kunt openslaan zonder dat je op een artikel over voeding stuit. Nieuwe diëten waar je binnen de kortste keren superslank van wordt en angstaanjagende verhalen over suikers en vetten. Mijn grootmoeder, die gezond 104 jaar oud geworden is, zei altijd: “Eet en drink alles, maar wel met mate.”
Maar hoe zit het dan met voeding en oogaandoeningen? Jaren geleden propageerde oogarts prof. Carel Hoyng van de Radbouduniversiteit al voedingssupplementen. De werking hiervan werd destijds nog enigszins in twijfel getrokken maar inmiddels is wel degelijk bewezen dat deze bepaalde oogaandoeningen kunnen vertragen en wellicht voorkomen. Aan de universiteit van Maastricht spreken we met fysicus en onderzoeker op het gebied van oogheelkunde dr. Tos Berendschot over voeding en leeftijdsgebonden macula degeneratie.*
Moeten alle ouderen nu aan de supplementen?
Nee, als macula degeneratie niet in je familie of je genen zit, hoef je ze niet te nemen maar het is wel goed dat je zorgt dat je bepaalde voedingsstoffen binnenkrijgt, want de pigmenten die zo belangrijk voor je visus zijn worden niet door het lichaam zelf gemaakt. Je moet ze dus uit de voeding halen. Komt macula degeneratie wel voor in de familie, dan kan het wel verstandig zijn om voedingssupplementen te gebruiken. Neem hiervoor contact op met je oogarts die je hierover kan informeren.
Over welke stoffen gaat het dan?
De belangrijkste zijn zink, luteïne en zeaxanthine.
In welke voeding zitten deze stoffen?
Ze zitten in alle groene groenten maar ook in gele paprika, maïs en eieren. Een goed voorbeeld is ook boerenkool dat tegenwoordig in de Verenigde Staten als een soort superfood wordt gezien.
En in worteltjes?
Nee. Niet in wortels. Dat denken veel mensen maar dat is een misverstand. In wortel zit wel vitamine A. Dat is heel goed voor je ogen maar niet speciaal tegen macula degeneratie.
Maakt het nog uit of je de groenten gekookt of rauw eet?
Nee, maar het is wel heel belangrijk dat de groenten gegeten worden met een klontje boter of olie. Pas als ze gebonden zijn aan vet kunnen ze goed worden opgenomen. Je moet je voorstellen dat zich in de maag en darmen kanaaltjes bevinden die bepaalde voedingsstoffen opnemen en naar bepaalde plekken brengen. Dus als je wilt dat je ogen voordeel hebben van wat je eet, bindt deze stoffen dan met vet.
Er was jaren geleden sprake van kippen die eieren zouden leggen met een veelvoud van deze stoffen. Zijn die eieren er inmiddels?
Ja, die zijn er en daar hebben we ook onderzoek naar gedaan. Als kippen vrij scharrelen zie je dat ze vanzelf de goede kruiden oppikken maar die hoeveelheden zijn te klein om echt voldoende te kunnen helpen bij macula degeneratie.
Bij het bedrijf Newtricious in Oirlo heeft men kippen die speciaal voer krijgen en daardoor eieren leggen met een hogere concentratie van de stoffen die de gele vlek in het oog nodig heeft. De dooiers worden gemixt met karnemelk en daar wordt een poeder van gemaakt dat in een sachet verpakt wordt. Onderzoek heeft uitgewezen dat dit drankje in bepaalde gevallen het scherpzien een beetje verbetert.
Hebt u nog meer voedingsadviezen?
Neem de adviezen van het Voedingscentrum serieus. Daar is veel onderzoek naar gedaan. Dus: eet veel groente en fruit, neem één of liever twee keer in de week vette vis. Als je daar niet toe komt, neem dan bijvoorbeeld sardientjes. Eet niet te veel rood vlees, ook niet op het brood en als je barbecuet zorg dan dat je vlees niet aanbrandt.
Varieer zoveel mogelijk en eet niet teveel. Als je honger hebt, zwicht dan niet voor snoep en koek maar pak eerst een kop thee of een banaan. Het heeft allemaal te maken met bewustwording en het aanleren van een gezonde leefstijl.
Zijn er ook zaken waar je je verre van moet houden om macula degeneratie te voorkomen?
Kijk, als deze oogziekte in je familie voorkomt en als je die ook in je genen meedraagt, zal dat nauwelijks lukken. Er is veel onderzoek gedaan en we weten nu wat je kunt doen om de schade enigszins te beperken. Wat we ook weten is dat door roken de hoeveelheid beschermende antioxidanten in het lichaam afnemen. Deze antioxidanten beschermen het netvlies. Uit onderzoek is naar voren gekomen dat macula degeneratie vijf maal zo vaak voorkomt bij mensen die meer dan een pakje sigaretten per dag roken. Het verhoogde risico blijft zelfs tot 15 jaar nadat iemand gestopt is met roken aanwezig.
* Macula degeneratie (MD) is een oogaandoening waarbij de centrale gele vlek op het netvlies is aangedaan waardoor men niet scherp meer kan zien. Deze gele vlek bevat de hoogste concentratie pigmenten en is daarmee zeer belangrijk voor het gezichtsvermogen. De meest voorkomende vorm van macula degeneratie is de leeftijdgebonden vorm. Leeftijdgebonden macula degeneratie (LMD) ontstaat meestal niet voor het vijftigste levensjaar. Op oudere leeftijd is het een veelvoorkomende aandoening en een van de belangrijkste oorzaken van slechtziendheid.
Uit: De Stem van Grave, maart 2017, uitgave van de KSBS te Grave
Auteur: Truus Rütter