Onderzoek: Verbetering diagnostiek van cerebrale visuele stoornissen
Visuele problemen kunnen het gevolg zijn van een oogheelkundige aandoening (oculair) en/of van hersenschade of –disfunctie (cerebraal). Om te beoordelen of iemand slechtziend is, werd in het verleden alleen gekeken naar het zien van kleine details (gezichtsscherpte) en de mate van visueel overzicht zonder oog- en hoofdbewegingen (gezichtsveld). Als een van deze functies beperkt was, dan was iemand slechtziend.
Tegenwoordig weten we dat ook andere visuele functies verstoord kunnen zijn, zonder dat iemand volgens de oude definitie slechtziend is. Om ook deze visuele problemen vroegtijdig op te kunnen sporen, is er behoefte aan een verbeterd evidence-based diagnostisch proces, waarbij breder gekeken wordt dan de gezichtsscherpte en het gezichtsveld.
Doel van het onderzoek
De diagnostiek van cerebrale visuele problemen bij kinderen verbeteren, dat was het doel van het promotieonderzoek van Ymie van der Zee voor het Erasmus Medisch Centrum. Hierdoor kunnen deze kinderen vroegtijdig ondersteund worden in hun ontwikkeling en de zorg krijgen die zij nodig hebben.
Van der Zee richtte zich in haar onderzoek in de eerste plaats op kinderen in de leeftijdsgroep van 4 tot 7 jaar en op de functies crowding, bewegingsperceptie en objectherkenning onder suboptimale condities. Crowding is het verschijnsel dat iemand hinder heeft van omringende visuele informatie bij het vaststellen van wat zij of hij ziet, ook bij een normale gezichtsscherpte.
Uitkomsten van het onderzoek
De belangrijkste uitkomsten voor kinderen met (mogelijke) hersenschade zijn veelomvattend en terug te lezen in de samenvatting van
het proefschrift Diagnosing Cerebral Visual Dysfunctions in Children: looking beyond Visual Acuity and Visual Field.
Belangrijkste aanbevelingen voor de klinische praktijk
De voornaamste aanbevelingen voor verbetering van de klinische praktijk zijn echter de volgende:
- Diagnostiek van crowding toevoegen aan de routine orthoptische diagnostiek bij kinderen in de oogheelkundige praktijk.
- Diagnostiek van crowding toevoegen aan het routine orthoptisch intake onderzoek van de gespecialiseerde visuele revalidatie- en adviescentra.
- Toevoegen van “bevestigde hersenschade” of “expliciet risico op hersenschade” aan de huidige Nederlandse indicatiecriteria voor gespecialiseerd diagnostisch onderzoek door visuele revalidatie- en adviescentra.
Deze zullen de opsporing en diagnostiek van kinderen met cerebrale visuele problemen verbeteren.
Aanbevelingen voor vervolgstappen
Voordat deze taken echter onderdeel kunnen uitmaken van het routine diagnostisch onderzoek in visuele revalidatie- en adviescentra, moeten de bijbehorende normaalwaarden beter worden onderzocht in grote groepen kinderen. Dat is de belangrijkste aanbeveling voor verder onderzoek. Hierbij is samenwerking van onderzoeksgroepen nodig, eventueel internationaal.
Op dit moment werken verschillende afdelingen van het Erasmus MC en Koninklijke Visio al samen en ontwikkelen, evalueren en valideren nieuwe onderzoeksmethoden en -toepassingen op het gebied van de visuele ontwikkeling bij kinderen, onder andere bij kinderen met een verhoogd risico op cerebrale visuele functiestoornissen.
Leerstoelen
Het onderzoek van Ymie van der Zee is destijds gestart vanuit de leerstoel Geneeskunde voor Verstandelijk Gehandicapten, onder leiding van prof. dr. Heleen Evenhuis en behorend bij de afdeling Huisartsgeneeskunde van het Erasmus MC. Later is samenwerking gezocht met de leerstoel Visuele informatieverwerking, behorend bij de afdeling Neurowetenschappen van het Erasmus MC met prof. dr. Hans van der Steen als bijzonder hoogleraar.
Looptijd: 2005- heden
Status: onderzoek afgerond, promotie 15 mei 2019
Onderzoeker(s): drs. Ymie van der Zee (Erasmus MC Rotterdam)
Prof. dr. Heleen Evenhuis (Erasmus MC Rotterdam)
Financiering tot 2012: Visio in Zuidwest-Nederland, Erasmus MC