Met de tips in dit artikel geven de professionals van het Jeugdteam van Visio u een handreiking hoe u samen, met én zonder visuele beperking, een gezelschapsspel kunt spelen. Ook beantwoorden we de vraag “Wat is belangrijk om te weten als u een gezelschapsspel koopt voor een kind met een visuele beperking?”
We hebben ook een uitgebreid artikel beschikbaar met cadeau(geef)tips voor volwassenen.
Pas zonodig de spelregels aan
- Kies een spelleider die voor iedereen de scores bijhoudt en/of de kaartjes voorleest
- Maak een vergrote kopie van de spelregels
- Geef als beloning de juist geraden antwoord kaartjes, zodat degene zelf overziet hoeveel vragen er goed beantwoord zijn en kan vergelijken met de anderen, bijvoorbeeld bij pimpamppet
- Houdt de kaarten niet in de hand maar leg deze open neer of zet ze in een kaartenhouder
- Laat memoriekaartjes niet kriskras neerleggen maar plaats ze in overzichtelijke rijen
- Voor kinderen met een kleurwaarnemingsstoornis kan een kleurendobbelsteen aangepast worden met symbolen en vormen
Contrast en kleurgebruik
- Zorg dat de spelfiguren goed zichtbaar zijn t.o.v. de achtergrond van het spelbord. Een gele pion terugvinden op een gele achtergrond is lastig. Laat uw kind bijvoorbeeld als eerste een pion/spelfiguur uitkiezen
- De primaire kleuren rood, geel, groen, bauw worden beter waargenomen dan pasteltinten
- Afbeeldingen die omlijnd zijn hebben een beter contrast met de achtergrond. Denk aan spelletjes van Nijntje. Eventueel kunt u zelf afbeeldingen aanpassen door met een dikke zwarte stift de afbeeldingen te omlijnen
- Kies een spel met duidelijke afbeeldingen en niet teveel kleine details
Zorg voor visuele informatie
- Kies een gezelschapsspel met grote kaarten, zoals het Kleuteruniversiteit Vormenkwartet. Plaats een spel op een verhoging om de kijkafstand te verkleinen
- Gebruik een draaitafel voor een bordspel. Sommige kinderen kunnen de plaatjes niet begrijpen als ze het van de zijkant of ondersteboven bekijken
- Zorg dat het spel aansluit bij het kijkniveau van het kind. Sommige kinderen begrijpen nog geen abstracte getekende afbeeldingen. Kies dan een spel met fotoafbeeldingen zoals memorie of kwartet
- Zorg dat het spelbord goed te overzien is en dat er niet teveel informatie op staat
Speel het spel tactiel of met tactiele aanpassingen
- Kan het spel volledig op de tast gespeeld worden of is zicht nodig? Bijvoorbeeld om te zien welke pionnen of spelonderdelen van de tegenspeler zijn. Of zoals bij het tastmemory van Teaching Tac Tiles. Daarbij wordt gespeeld met bijbehorende activiteitenkaarten
- Zorg ervoor dat alle onderdelen goed vastzitten of dat er uitsparingen zijn in het spel zodat alles goed vast blijft zitten
- Speel met voelbare oriëntatiepunten op het bord. Plaats ze er desnoods op, bijvoorbeeld bij het startpunt van een spel
- Zorg ervoor dat de speelrichting van het spel tactiel te herkennen of aan te passen is
- Zorg ervoor dat de pionnen/speelfiguren tactiel te herkennen zijn of zo kunnen worden aangepast. Vervang pionen door duidelijke voelbare kleine figuren zoals een autootje, poppetje, vingerhoedje, etc.
- Veel spellen zijn tactiel aan te passen door de vakjes en lijnen voelbaar te maken of door kleuren te vervangen door tactiele structuren. Denk aan het spel bonte ballonnen waar bij de kleuren vervangen kunnen worden door vilt, ribbelkarton, kurk of behangstalen met een tastbare structuur
Kies een spel dat puur op gehoor te spelen is
- Sommige spellen zijn geheel op gehoor te spelen en kunnen daardoor zelfstandig gespeeld worden door blinde kinderen samen met andere kinderen. Bumba verstoppertje kan alleen op geluid gespeeld worden maar is ook te spelen in combinatie met afbeeldingen
Altijd goed om in huis te hebben om spellen aan te passen
- Kaarthouder om kaarten naast elkaar te zetten, te koop bij o.a. credu.nl
- Magneetband om bijvoorbeeld dominostenen magnetisch te maken. Een whitebord (magnetisch) of klittenband (rondjes of per meter) is onder meer te koop bij klittenbandwinkel.nl
- Dobbelstenen in verschillende maten en kleuren met voelbare of goed contrasterende stippen. Er bestaan ook blanco dobbelstenen
- Een pokerpiste zodat dobbelstenen niet te ver over de tafel rollen
- Een voorraad extra pionnen die wat groter zijn. Het is belangrijk dat pionnen niet makkelijk kunnen worden omgestoten en goed terug te vinden zijn
- Verf in 3D om lijnen op het bord over te trekken (tastbaar te maken) of stenen te kunnen onderscheiden (Denk aan Rummycub, waarbij de kleuren zwart/blauw en Rood/geel soms moeilijk te onderscheiden zijn. Door de stenen met zwarte cijfers te merken door een punt en de rode met een lijn, weet de speler met welke kleur hij te maken heeft
- Voorraad blanco kaartjes om aangepaste speelkaarten van te maken
Spellen voor slechtziende kinderen
Spellen voor jonge blinde kinderen
Kennisportaal: (online) games
Op het Visio Kennisportaal vind je ideeën voor games en tests waarbij spellen door ervaringsdeskundige gamers getoetst worden op visuele toegankelijkheid. We lichten er drie uit:
Wat geef je een blind of slechtziend kind cadeau?
U wilt uw slechtziende of blinde (klein)kind natuurlijk graag speelgoed geven waar het wat aan heeft. Onze ontwikkelingsbegeleiders geven u tips voor het vinden van geschikt speelgoed in de decembermaanden. Lees Sinterklaas- en nóg meer cadeautips in het artikel Tips voor een gezellige en inclusieve Sinterklaasavond.
- Voor de wereldoriëntatie van blinde en zeer slechtziende kinderen is speelgoed dat dicht bij de werkelijkheid blijft altijd een goed idee. Denk aan een schoonmaaktrolley, stofzuiger, winkelwagentje, kassa, dokter- of brandweerspeelset, houten of plastic etenswaren (liefst met klittenband), dierensets en auto’s met beweegbare onderdelen
- Speelgoed dat niet gemakkelijk omvalt of omgestoten kan worden zoals magnetische puzzels en spellen
- Speelgoed dat te horen is. Denk aan houten knikkerbaansets, een ballentoren gecombineerd met rinkelballetjes, vormenstoof die geluid maakt, een houten weg of treinbaan, een speelgoedkassa, etc.
- Constructiemateriaal dat goed tastbaar in elkaar te zetten is en/of duidelijke voorbeelden heeft. Denk aan Kid K'NEX, SmartMax, Magnetische Staven Start Try Me+ Bouwsets of Duplo
- Sensopathisch speelmateriaal zoals klei en kinetisch speelzand in allerlei kleuren of Happy Senso - Multisensorische gel dat is te horen, voelen, ruiken en zien
- Tactiele, rammel/rinkelballen
- 3D-pennensets of -stiften
- Speeltenten
- Tastboek: De tastboeken zijn te bestellen op de website Kunst&Cadeau van Visio
Lees op de site van Eduvip meer tips over de aanschaf van speelgoed van Visio-orthopedagogen.
Publicatie ontwikkeling en spel
Voor wie wat dieper op het onderwerp wil ingaan is er de publicatie “Spelen met slechtziende en blinde kinderen”. In dit rapport worden de fasen in de spelontwikkeling, specifieke kenmerken van het spel van slechtziende en blinde kinderen, suggesties voor speelgoed en spelactiviteiten, het stimuleren van spel en het inrichten van een speelplek beschreven.
Contact
Alle Visio-locaties van Revalidatie & Advies bieden een vorm van revalidatie voor peuters/kleuters en voor oudere kinderen. Van Goes tot Leeuwarden en van Sittard tot Heerhugowaard, er is er altijd wel een regionaal adviescentrum bij u in de buurt. Bekijk onze contactgegevens in de gele balk onderaan op deze pagina.
