Zelfstandig in de auto naar je werk of familie kunnen rijden geeft iemand vrijheid. Voor het programma AutO-Mobiliteit onderzoekt Wim van Damme met collega’s in hoeverre dit ook mogelijk is als je een visuele beperking hebt. “Gaan we een blinde in een auto zetten? Die vraag hoor ik vaak als het gaat over autorijden met een visuele beperking”, zegt Van Damme.
De voorzitter van de expertisegroep AutO-Mobililiteit merkt dat mensen in het begin soms wat laatdunkend doen over autorijden met een visuele beperking. “Maar er zijn veel mogelijkheden”. Hij benadrukt dat daarbij de veiligheid altijd voorop staat - voor de autobestuurders én andere weggebruikers.
Tien jaar na de start van het programma rijden inmiddels zo’n 185 mensen in het verkeer rond met een bioptisch telescoopsysteem (BTS). Dit is als het ware een kijkertje op de bril dat het beeld vergroot, om zo het zicht op afstand te verbeteren. Hiervoor komen mensen in aanmerking als hun gezichtsscherpte (visus) onvoldoende is om normaal auto te kunnen rijden.
AutO-Mobiliteit op NOG-congres
Vanwege dit tienjarig jubileum van AutO-Mobiliteit is hiervoor ook
extra aandacht op het NOG-congres. In de stand 33 van Visio kunnen oogartsen in een rijsimulator zelf ervaren hoe het is om met verminderde visus met BTS een parcours te rijden.
De visus van een normaal oog is 1,0 en met een waarde van 0,5 mag je in Nederland nog autorijden. “De mensen met een BTS op hun bril hebben soms een gezichtsscherpte van 0,16”, zegt Van Damme. “Dat lijkt heel weinig, maar mensen die het uitproberen zullen ervaren dat je nog best veel ziet. Een goede gezichtsscherpte is belangrijk voor het waarnemen van details, maar op straat is dat niet voortdurend nodig. “Voor het globale verkeersbeeld volstaat een lagere gezichtsscherpte, maar om te weten wat er bijvoorbeeld op de borden staat zorgt de BTS voor een kortdurende vergroting”.
Cursussen voor oogartsen
Op het NOG zijn naast de wetenschappelijke presentaties ook twee cursussen te volgen over dit onderwerp. Een gaat over de rol van de oogarts en over de revalidatieopties als iemand met een visuele beperking zijn rijbewijs wil halen of behouden. De tweede cursus is bedoeld voor keuringsoogartsen om nadere uitleg te geven over de methodes die ze moeten volgen bij het uitvoeren van de keuring..
Kijktraining bij gezichtsvelduitval
Naast het traject met het BTS komen ook mensen bij Visio als ze gezichtsvelduitval hebben, zoals bijvoorbeeld hemianopsie. Hierdoor zien ze niet alles en missen ze overzicht. Voor hen is een kijktraining ontwikkeld, zodat ze leren om hun beperkte zicht effectiever in te zetten als ze de straat op gaan. Dit zorgt ervoor dat de dagelijkse mobiliteit, zoals lopen en fietsen, aanzienlijk verbetert. Ook bij het autorijden kan een effectievere kijkstrategie meerwaarde hebben.
Is autorijden met BTS altijd dé oplossing?
Als klinisch fysicus in Zuid-Nederland is Van Damme nauw betrokken bij AutO-Mobiliteit. Hij coördineert de trajecten in Zuid-Nederland van cliënten die zich aanmelden om te willen autorijden met een visuele beperking. “We proberen altijd te achterhalen waarom iemand nou wil autorijden”, zegt hij. “Daarbij kijken we altijd naar de achterliggende mobiliteitsvraag en naar de mogelijkheden die er zijn.”
Van Damme zegt dat autorijden met een hulpmiddel niet altijd de beste oplossing is. Soms kan het zelfs verstandiger zijn om ander werk te zoeken of te verhuizen als je veel moet reizen. Bovendien is er veel mogelijk met andere voertuigen, zoals de 45-km-auto, scootmobiel of elektrische fiets. Voor deze voortuigen gelden ook geen wettelijke eisen over hoeveel je nog moet kunnen zien. “Wij stellen ons altijd de vraag: kan je nog veilig deelnemen aan het verkeer op die manier?”
De toekomst van autorijden met een visuele beperking
De zelfrijdende auto zou theoretisch gezien tot de mogelijkheden behoren, zegt Van Damme. “Maar ook daar zie je dat de overheid zelfs voor normaal ziende mensen al erg terughoudend is. Laat staan voor mensen die slechtziend of blind zijn. Het is ook dan nog maar de vraag of de bediening van alle knopjes en schermen toegankelijk is”.
Gelukkig is in tien jaar tijd al veel veranderd, benadrukt Van Damme. In het begin van dit traject mochten mensen met een BTS alleen privé rijden, alleen binnen Nederland, alleen overdag en in een automaat. Dat laatste geldt nog steeds, maar mensen mogen inmiddels ook een BTS gebruiken tijdens het werk, in heel Europa rijden en zich laten testen om ermee in het donker te mogen rijden. Ook bestaat de optie om ermee op een tractor te rijden. “In het begin van ons onderzoek liepen we nog tegen veel beperkingen aan, maar nu zie ik juist steeds meer mogelijkheden voor slechtziende mensen om deel te nemen aan het verkeer.”
Wilt u meer lezen over AutO-Mobiliteit?
Bekijk de website.
Geïnteresseerd in de presentaties en cursussen van Visio op de NOG-beurs?
Bekijk het programma.