Mindfulness, op dit moment een hype: vele tijdschriften staan er vol mee, in verschillende tv-programma’s is er aandacht aan besteed, grote bedrijven als Google en ABN Amro bieden werknemers mindfulness aan. En dat is niet voor niks. Want na een mindfulnesstraining zijn mensen rustiger, ervaren ze minder stress, piekeren ze minder, kunnen ze zich beter concentreren en voelen ze zich over het algemeen gelukkiger. Maar past mindfulness ook bij cliënten met een visueel-verstandelijke beperking?
door Marieke Koemans
Nu ik een jaar bij Koninklijke Visio als cliëntbegeleider werk bij Wonen & Dagbesteding Midden-Nederland in Huizen denk ik van wel: ik zie namelijk veel cliënten met allerlei problemen. Denk aan agressief gedrag, een gespannen lichaamshouding, een laag zelfbeeld, kampen met angstige en negatieve gedachten en/of depressie. Daarom doe ik nu een pilot om te onderzoeken of mindfulness ook voor mensen met een visuele en (licht) verstandelijke beperking geschikt is.
Sinds 2011 ben ik (cum laude afgestudeerd) mindfulnesstrainer en aangesloten bij de Vereniging Mindfulness Based Trainers Nederland (VMBN).Ik heb ruime ervaring met het geven van mindfulness aan verschillende doelgroepen: ouderen, chronisch zieken, mensen in de ggz, cliënten, zwerfjongeren, mensen met een burn-out, angst- en /of depressieve klachten.
Wat is mindfulness precies?
Mindfulness kan vertaald worden als: bewustzijn van dit moment. Je leert stil te staan bij wat je doet en hoe je je voelt, je gedachten bewust te controleren, lichamelijke spanningen op te merken en zoekt naar oplossingen op eigen kracht. Tijdens de bijeenkomsten met cliënten trainen we het bewustzijn met oefeningen: bewust zitten, bewegen, bodyscan en andere mindfulnessoefeningen. Het doel is dat de cliënt zich bewust wordt van lichaamssignalen die spanning en stress aangeven. Zo krijgen ze meer controle en kunnen ze negatief gedrag en/of stressvolle gedachten laten voor wat ze zijn.
Aangepast aan visuele beperking
Bij Visio werk met mensen met een visuele en vaak ook bijkomende verstandelijke beperking. Daarom heb ik de opbouw, uitleg en duur van de oefeningen uit de training van acht weken aangepast. Binnen de mindfulness wordt bijvoorbeeld uitgelegd dat gedachten gezien kunnen worden als wolken die voorbij drijven aan een blauwe lucht. Deze beeldspraak heb ik aangepast van visueel naar auditief door het voorbeeld te geven van gedachten die je voorbij kunt horen rijden als auto’s, waarna er weer stilte is.
Waarom past mindfulness goed bij onze doelgroep?
Omdat de training ervaringsgericht is. Zo kunnen cliënten met een verstandelijke beperking ook gewoon deelnemen. Daarbij maken cliënten met een visuele beperking sowieso veel gebruik van het geheugen om beperkingen te compenseren, gevolg: stress… en dat is nu net waar mindfulness je mee om leert gaan.
Simpel, helder en allesomvattend
Mindfulness, veel cliënten vinden het nog steeds een tongbreker, een lastig woord waarvan de betekenis onduidelijk is. Maar als ik ze nu vraag wat het is geven ze een simpele, heldere en allesomvattende omschrijving: “Op jezelf letten.” En daarmee leer je goed voor jezelf te zorgen. Hiermee wordt de cliënt in zijn eigen kracht gezet: hij kan zelf beter voelen én aangeven wat hij nodig heeft.
Aan het einde van de pilotbijeenkomsten verwoordde een cliënt het heel treffend: “Ik dacht eerst vooral aan een ander. Maar ik kan nu ook voor mezelf kiezen. Ik moest van het weekend werken omdat er iemand ziek was. Ik dacht: dat wordt wel veel want dan moet ik vier dagen werken omdat maandag en dinsdag mijn vaste dagen zijn…toen zei ik: "Dat is goed, maar dan wil ik wel maandag en dinsdag vrij." Zo zorgde ik goed voor mezelf."
Collega’s
Nu ik een paar maanden bezig ben met de pilot mindfulness worden de positieve effecten zichtbaar. Ik merk nu ook dat collega’s zien wat er gebeurt en geïnteresseerd zijn. Sterker nog, ze zouden zelf wel een mindfulnesstraining willen. En dat snap ik, want wie wil er nou niet leren om met stress om te gaan en zo in zijn eigen kracht komen te staan?
Workshop ZieZo-beurs
Marieke Koemans geeft samen met Judith Kerssies een workshop Mindfulness op de ZieZo-beurs op zaterdag 25 maart om 11.30 uur in workshopruimte 1. Bezoekers van de beurs kunnen deelnemen en zo ontdekken of mindfulness iets voor hen is. Aanmelden hoeft niet, maar het aantal deelnemers is beperkt. Wees er op tijd bij!